Zbiorowa Mogiła Powstańców Śląskich w Zalesiu Śląskim1

  Wynik plebiscytu: na 1003 uprawnionych do głosowania za Polską opowiedziało się 606 osób, a za Niemcami – 367.

       Zalesie Śląskie – gmina wiejska i obszar dworski    w powiecie strzeleckim. W 1910 r. mieszkały tu 1584 osoby (łącznie z przysiółkiem Popice), 1530 mówiących językiem polskim, 5 polskim i niemieckim, 49 niemieckim. Głównym źródłem utrzymania było rolnictwo. W wyborach komunalnych z listopada 1919 r. Polacy zdobyli 7 z 12 mandatów. Jeden z silnych ośrodków polskiego życia narodowego w powiecie strzeleckim. Działały
w Zalesiu Śląskim: Rada Ludowa, Kółko Rolnicze, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” oraz Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska. W III powstaniu śląskim miejscowość została zdobyta wraz     z Popicami – 5 maja 1921 r. przez baon strzelecki Pawła Dziewiora z Podgrupy „Harden”. Od 21 maja bronił Zalesia Śląskiego oraz Popic baon rybnicki Musioła, przy  wsparciu pułku zabrskiego Pawła Cymsa i pułku katowickiego Rudolfa Niemczyka, wspomagany przez samochód pancerny kpt. marynarki Roberta Oszka. Dnia 23 maja udało się przejściowo zdobyć wieś wraz z przyczółkiem Niemcom. Dnia 4 czerwca powstańcy ponownie utracili miejscowość w wyniku ofensywy Selbstschutzu Oberschlesiens na Kędzierzyn  i zagłębie przemysłowe.

   Wynik plebiscytu: na 562 uprawnionych do głosowania za Polską opowiedziały się 52 osoby, a za Niemcami – 510.