Izbicko, pow. Strzelce Opolskie, stan. ?

Lokalizacja grodu: Grodzisko położone jest w odległości około 3 km na północny – zachód od leśniczówki i około 3 km na północny wschód od kościoła w Izbicku, nad rzeką, w pobliżu mokradeł.

Opis stanowiska: grodzisko stożkowate średniowieczne, u podstawy kształtu zbliżonego do koła. Miąższość warstwy kulturowej dochodzi do 50 cm. Złożona jest z szarej próchnicy z domieszką polepy. W jednym z sondaży odkryto część paleniska. Wymiary: stożek u podstawy – 27 x 24 m, na szczycie – 17 x 17 m, wysokość od dna fosy – około 2,5 m, od stropu około 1,5 m, szerokość wału u podstawy – około 10 m, wysokość około 5 m. Ogólna powierzchnia obiektu – około 2000 m2.

Rodzaj i charakter badań: okres międzywojenny – badania powierzchniowe; 1957 r. – badania sondażowe – J. Każmierczyk.

Zabytki: fr. ceramiki, gwóźdź żel.

Źródła pisane: 1295 r.

Chronologia: XIII – XIV w.

Literatura: Altschlesische Blätter, 1929, s. 14, 66; Altschlesische Blätter, 1930, s. 45; Altschlesische Blätter, 1939, s. 81; Mücke E., Wissenswertes aus der Heimatkunde des Kreises in Stichwerten “Heimatkalender Gross Strehlitz”, 1942, s. 77; Cehak-Hołubowiczowa H., Rzemiosła plemion polskich na Śląsku we wczesnym średniowieczu [w:] “Konferencja Śląska Instytutu Historii PAN” t. 1, s. 11; Kaźmierczyk J., Badania archeologiczne na Opolszczyźnie [w:] Kwartalnik Opolski, 1955, r. 1, nr 2, s. 82; Kozłowska W.,  Wczesnośredniowieczne grody woj.. opolskiego na tle warunków fizjograficzno-gospodarczych [w:] Kwartalnik Opolski, 1956, t. 1, poz. 138; Hołubowicz W., Opole w wiekach X-XII, 1956, s.49; Kaźmierczyk J., Weryfikacja grodzisk [w:] Archeologia Śląska,1959, t. 3, s. 154; Antoniewicz W., Wartołowska W., Mapa grodzisk w Polsce, 1964, s. 34; Dąbrowska E., Pogranicze wiślańsko-śląskie we wczesnym średniowieczu w świetle materiałów nekropolicznych. [w:] Z badań nad wczesnym średniowieczem Górnego Śląska, 1970, z. 7, s. 15; Kaźmierczyk J., Pradzieje Ziemi Strzeleckiej, 1970, s. 48; Borek H., Opolszczyzna w świetle nazw miejscowych, 1972, s. 48; Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S., Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny , Opole 1977, s. 166-167, 169-170 ;  E. Tomczak, Grodziska Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego z lotu ptaka, Katowice 1996, s. 38; E. Tomczak, Mało znane warownie Górnego Śląska, Katowice 2012, s. 96-97.

Archiwum: WUOZ w Opolu, Archiwum Muzeum Śląska Opolskiego.

Izbicko, pow. Strzelce Opolskie, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Izbicko, pow. Strzelce Opolskie, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Rozmierz, pow. strzelecki

Lokalizacja grodu: Stanowisko zlokalizowane jest w północno zachodniej części wsi Rozmierz, za zabudowaniami gospodarczymi na podmokłej łące, w rozwidleniu pomiędzy strumieniem i rzeczką.

Opis stanowiska: Grodzisko stożkowate, założone na planie nieregularnego owalu. W ukształtowaniu pionowym przedstawia się jako wzniesienia z płaskim majdanem, otoczone zniwelowaną fosą. Śladów wału brak. Średnica grodziska u podstawy wynosi 40m, średnica majdanu do 30m. Wysokość obiektu około 1m. Miąższość nawarstwień kulturowych dochodzi do 80cm. Składa się z szarej próchnicy przemieszanej z piaskiem. Wymiary stożka: u podstawy – około 33 x 30 m, u góry – około 21 x 20 m, wysokość od podstawy do 1 m. Ogólna powierzchnia stożka wynosi około 700 m2, użytkowa część zajmuje około 300 m2.

Rodzaj i charakter badań: 1937 r. – informacja o odkryciu – G. Raschke; 1957 r. i 1958 r. – badania sondażowe – J. Kaźmierczyk; 1987 –  badania weryfikacyjne – AZP,  wynik pozytywny.

Zabytki: fr. ceramiki, kości zwierzęce, żużel, polepa, przepalona glina.

Źródła pisane: 1679 r.

Chronologia: XIII – XIV w. Zbiory: do 1945 roku – KA we Wrocławiu, nr inw. 76 – 79:58.

Literatura: Altschlesische Blätter, 1938, s. 34; Kozłowska W.,  Wczesnośredniowieczne grody woj. opolskiego na tle warunków fizjograficzno-gospodarczych, [w:] Kwartalnik Opolski, 1956, t. 1, poz. 139; Hołubowicz W., Opole w wiekach X-XII, 1956, s. 49; Antoniewicz W., Wartołowska W., Mapa grodzisk w Polsce, 1964, s. 41; Borek H., Opolszczyzna w świetle nazw miejscowych, 1972, s. 92; Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S., Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, 1977, s. 439-440.

Archiwum: Archiwum Muzeum Śląska Opolskiego, Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu.

Rozmierz, pow. Strzelce Opolskie, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Rozmierz, pow. Strzelce Opolskie, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Kielcza, pow. strzelecki

Lokalizacja grodu: Grodzisko położone jest nad rzeczką, około 100m na płn. zach. od kościoła i około 30m na pół. od cmentarza.

Opis stanowiska: Grodzisko położone jest na planie koła o średnicy podstawy 26m. Płasko ścięty, kolisty majdan posiada średnice około 13m. Wysokość stożka wynosi 5m. Jego zbocza opadają stromo ku podstawie. Krawędzie majdanu są niszczone na skutek obsuwania się i wybierania piasku. Miąższość warstwy kulturowej wynosi około 50 cm, złożona jest z szarej, sypkiej próchnicy z domieszką węgli drzewnych, polepy, spieczonej gliny. Wymiary – u podstawy – około 22 x 23 m, u góry – około 12 x 12 m, wysokość do 5 m. Ogólna powierzchnia obiektu – około 380 m2. Śladów fosy i wału brak. Stożek porastają wysokie drzewa.

Rodzaj i charakter badań: okres międzywojenny – badania powierzchniowe;

1957 r. – badania sondażowe – J. Kaźmierczyk i F. Lachowicz; 1960 r. – badania powierzchniowe – E. Dobrzańska; 1972 r. – badania sondażowe – E. Tomczak; 1997 r. – badania weryfikacyjne – wynik pozytywny.

Zabytki: fr. ceramiki, grudki polepy.

Źródła pisane: 1300 r.

Chronologia: XIII- XIV w.

Zbiory: KA we Wrocławiu, nr inw. 36:57; KZA w Opolu; 1957 r. – zabytki w Katedrze Archeologii UW nr inw. 36: 57.

Literatura: Seger H., Schlesische Fundchronik [w:] Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift, Alte Folge, 1897, t. 2, s. 226; Hellmich M., Schlesische Wehranlagen  Altschlesien, 1930, t. 3, s. 47; Altschlesische Blatter, 1942, z.3, s. 198; Mücke E., Wissenswertes aus der Heimatkunde des Kreises in Stichwerten “Heimatkalender Gross Strehlitz”, 1942, s.77; Kozłowska K., Wczesnośredniowieczne grody woj. Opolskiego na tle warunków fizjograficzno-gospodarczych [w:] Kwartalnik Opolski, 1956 t. 1. poz. 140;  Antoniewicz W., Wartołowska W., Mapa grodzisk w Polsce, 1964, s. 35; Kaźmierczyk J., Weryfikacja grodzisk [w:] Archeologia Śląska, 1959,t. 3, s. 154;Kaźmierczyk J., Pradzieje Ziemi Strzeleckiej [w:] Ziemia Strzelecka, szkice monograficzne, 1970, s. 48; Silesia Antiqua, 1975, t. 17, s. 258; Opolski Rocznik Muzealny, t. VI, 1975, s. 192 – wkładka, pozycja 24; Borek H., Opolszczyzna w świetle nazw miejscowych, 1972, s. 91; Kaźmierczyk J., Macewicz K.,  Wuszkan S., Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, Opole 1977, s. 189-191 (tam plan, rys. fragmentów ceramiki, zdjęcie); Gogolewski W.,  Tomczak E.,  Grodziska Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego z lotu ptaka, Katowice 1996, s. 45; Tomczak E., Mało znane warownie Górnego Śląska, Katowice 2012, s. 133-134.

Kielcza, pow. Strzelce Opolskie, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Kielcza, pow. Strzelce Opolskie, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Brzezina (Suche Łany), pow. strzelecki, stan. 1.

Lokalizacja grodu: Grodzisko położone jest ok. 1,8 km na południe od granicy zabudowy Strzelec Opolskich i około 200m na wschód od polnej drogi prowadzącej do wspomnianego miasta do przysiółka Janków, na terenie nizinnym, uprawnym. Cały okoliczny obszar użytkowany jest jako pole uprawne.

Opis stanowiska: Grodzisko stożkowate, założone na planie zbliżonym do koła. W przybliżeniu partię środkową obiektu zajmuje stożek o na ogół kolistej podstawie. Górna jego część, jak również i zbocza są przeważnie zniszczone przez najrozmaitsze wykopy. U podstawy nasypu przebiega, w różnym stanie zachowania fosa. Od strony zachodniej poza jej zewnętrzną krawędzią zachowały się resztki wału. Na pozostałych odcinkach został on zniszczony w czasie zapewne uprawy ziemi. Miąższość warstwy kulturowej w punktach zbadanych dochodzi do 30cm. Wymiary obiektu po linii północ- południe- stożka u podstawy około 19m, u góry około 7m, szerokość fosy od około 2 do 8,5m, głębokość fosy około 1,5m, po linii wschód- zachód: stożka u podstawy około 19., u góry około 8m, wysokość stożka licząc od podstawy około 1,5m, szerokość fosy około 4 do 6,5m, szerokość wału około 4m, wysokość około 0,5m.

Rodzaj i charakter badań: okres międzywojenny – badania powierzchniowe; 1927 r. – badania powierzchniowe – M. Hellmich; 1960 r. – badania sondażowe – J. Kaźmierczyk, K. Macewicz, A. Szczodrak; 1987 r. – badania sondażowe.

Zabytki: fr. ceramiki, polepa, żużel szklany, fr. gwoździa żelaznego, polepa.

Chronologia: XIII – XIV w.

Zbiory: do 1945 roku – KA we Wrocławiu, nr inw. 126:60.  

Literatura: Oberschlesische Heimat, 1912, s. 123; Altschlesische Blätter, 1927, s. 44; Altschlesische Blätter, 1930/2, s. 30; Altschlesische Blätter, 1936, s. 229; Mücke E., Wissenswertes aus  der Heimatkunde des Kreises in Stichwerten, “Heimatkalender Gross Strehlitz”, 1942, s. 77;  Kozłowska W.,  Wczesnośredniowieczne grody woj. opolskiego na tle warunków fizjograficzno-gospodarczych [w:] Kwartalnik Opolski, 1956, t. 1, poz. 151; Hołubowicz W., Opole w wiekach X-XII, 1956, s. 49; Kaźmierczyk J., Sprawozdanie z weryfikacji wczesnośredniowiecznych i średniowiecznych grodzisk na terenie woj. opolskiego w 1960 roku [w:] Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 1960, t. 3, s. 35, Antoniewicz W., Wartołowska W., Mapa grodzisk w Polsce, 1964, s. 43; Kaźmierczyk J., Pradzieje Ziemi Strzeleckiej [w:] Ziemia Strzelecka, szkice monograficzne, 1970, s. 49; Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S., Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, 1977 , s. 495-496 (pod hasłem Suche Łany).

Brzezina, pow. Strzelce Opolskie, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Brzezina, pow. Strzelce Opolskie, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Płużnica Wielka, pow. strzelecki

Lokalizacja grodu: Grodzisko położone jest nad około 100m na płn. od zabudowań należących do Państwowej Stadniny Koni w Płużnicy Wielkiej.

Opis stanowiska: Grodzisko założone na planie owalu/koła o średnicach podstawy 29 i 25m. Płaski, kolisty majdan posiada średnicę 23m. Jego powierzchnia od strony płd. wznosi się nad otaczający teren na około 60cm. Od płn. zach. strony zachowany jest dobrze fragment fosy, która na odcinku płd. i płd. wsch. przechodzi w staw. Wymiary – szerokość fosy u podstawy – 3-4 m, głębokość 1,5 – 2,0 m. Maksymalna wyniosłość stożka od dna fosy wynosi 2,5m. Ogólna powierzchnia zabytku wynosi około 1250 m2, poziom użytkowy stożka – to około 300 m2.

Rodzaj i charakter badań: Okres międzywojenny – badania powierzchniowe; 1957 r.  – badania powierzchniowe J. Kaźmierczyka; 1972 r. – badania sondażowe E. Tomczaka; 2007 r. – badania weryfikacyjne w 2007 r. z wynikiem pozytywnym.

Zabytki: fr. ceramiki.

Źródła pisane: 1302 r.

Chronologia: Średniowiecze XIII – XIV- XV w.

Zbiory: do 1945 roku – KA we Wrocławiu, nr inw. 31:57; KZA w Opolu.

Literatura: Soehnel H,. Die Burgwälle Schlesiens nach dem gegenwärtigen Stande der Forschung [w:] Slesische Vorzeit in Bild und Schrift, Alte Folge”,1896, t. 6, s. 94: Altschlesische Blätter  1935/4, s. 100; Altschlesische Blätter, 1939/2, s. 81; Mücke E., Wissenswertes aus  der Heimatkunde des Kreises in Stichwerten, “Heimatkalender Gross Strehlitz”, 1942, s. 74; Kozłowska W.,  Wczesnośredniowieczne grody woj. opolskiego na tle warunków fizjograficzno-gospodarczych [w:] Kwartalnik Opolski, 1956, t. 1, poz. 149;  Kaźmierczyk J., Weryfikacja grodzisk [w:] Archeologia Śląska, t. 3, s. 154, Antoniewicz W., Wartołowska W., Mapa grodzisk w Polsce, 1964, s. 40; Opolski Rocznik Muzealny, T. VI, 1975, s. 192; Borek H., Opolszczyzna w świetle nazw miejscowych, 1972, s. 52; Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S., Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, 1977 , s. 389-391; Katalog archeologicznych zbiorów pozamuzealnych, zeszyt 7, kolekcja Katedry Archeologii UWr, Warszawa, 1991, s. 65; Gorgolewski W. , Tomczak E., Grodziska Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego z lotu ptaka, Katowice 1996, s. 75; Tomczak E., Mało znane warownie Górnego Śląska, Katowice 2012, s. 150.

Archiwum: Archiwum Muzeum Śląska Opolskiego, Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu, Archiwum Górnośląskiego w Bytomiu.

Płużnica Wielka, pow. Strzelce Opolskie, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Płużnica Wielka, pow. Strzelce Opolskie, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

   Wynik plebiscytu: na 562 uprawnionych do głosowania za Polską opowiedziały się 52 osoby, a za Niemcami – 510.