Powiat namysłowski – grodziska wczesnośredniowieczne

Powrót do Powiatu Kluczborskiego

Kowalowice (– Nowy Dwór, d. Kowalowice – Siedlec), pow. namysłowski, s 5.

Lokalizacja grodu: Grodzisko usytuowane jest około 300 m na wschód od przysiółka Siedlec/koło Kowalowic na terasie rzeki Studnicy. Na terenie działki gruntowej nr 46. Oddalone o około 2 km na SW od centrum wsi, na skraju pól i łąk.

Opis stanowiska: Grodzisko stożkowate jest interpretowane jako składające się z trzech części. Pierwszy człon ma okrągły kształt, a w przekroju przypomina stożek. Od południa i zachodu, pomiędzy kotlinką, a krawędzią boku zaznacza się jak gdyby rozsypisko wału, a od strony wschodniej widoczne jest w „wale” obniżenie o szerokości ok. 4 metrów. Prawdopodobnie jest to pozostałość po bramie. Średnica u podstawy stożka wynosi około 26 metrów, u szczytu 17 – 18 m. Wokół pierwszej części grodziska znajduje się fosa o szerokości około 3 metrów. Drugi człon obiektu, to przestrzeń otoczona wałem od wschodu, zachodu i południa. Od strony północnej część ta przylega do członu oznaczonego w literaturze jako I – „centralny”. Wał od E i W jest również zewnętrznym zboczem fosy członu I. Przestrzeń ta ma kształt wydłużonej elipsy, je wymiary to 47×20 metrów. Poziom jej powierzchni nie różni się w znaczy sposób od okolicy. Trzeci człon stanowiska leży na wschód od członu I. Jego wał łączy się z wałem członu centralnego, otacza to miejsce od wschodu i południa. Południowa część członu III leży mniej więcej na poziomie okolicznych łąk, północna znajduje się wyżej. Wymiary tej części stanowiska to 36×21 metrów. Miąższość warstw kulturowych stanowiska to około 60 cm. Nie stwierdzono warstwy kulturowej w członie II i III. Według interpretacji przedstawionej w „Studiach i materiałach do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej” (patrz – literatura), część centralna była zamieszkana, a człony II i III służyły jako zagrody dla inwentarza domowego, być może w II członie znajdowało się miejsce dla służby.

Rodzaj i charakter badań: odkrycie – dwudziestolecie międzywojenne i wtedy też kilkakrotnie badane powierzchniowo; 1957 r. – badania powierzchniowe – Z. Trudzik i J. Kaźmierczyk; 1963 r. – badania sondażowe – L. Szadkowska; 1967 r. – badania powierzchniowe – Z. Bagniewski i K. Macewicz; 1971 r. – badania powierzchniowe – Z. Bagniewski i K. Macewicz.

Zabytki: fr. ceramiki, polepa.

Źródła pisane: 1270 r.

Chronologia: Średniowiecze XIII (?) XIV-XVI w. Zbiory: do 1945 roku – MA Wrocław; 1968, 2001 – MAH Głogów.

Literatura: Seger H., Schlesische Fundchronik, SV, t. 7, z. 2, s. 209 – 248;Hellmich M., Die Besiedlung Schlesiens in vor-und frühgeschichtlicher Zeit, Wrocław 1923, s. 20; Altschlesische Blatter 1929, 306; Hellmich M., Schlesische Wehranlagen [w:] Altschlesien 1930, t. 3, s. 37-47; AB 1934, 104; Hellmich M., Die Wehranlagen und Turmhügel in den Kreisen Namslau und Gr. Wartenburg [w:] Altschlesische Blätter, 1935, z. 3, s. 71; Geschwendt F., Vorgeschichte und Frühgeschichte, “Die Bau – und Kunstdenkmäler des Kreises Namslau”, 1939, z. 5/6, s. 26; Kozłowska W., Wczesnośredniowieczne grody woj. Opolskiego na tle warunków fizjograficzno – gospodarczych, Kwartalnik Opolski, t. 1, s. 6 – 23, poz. 3; 1956. Szadkowska L., Badania poszukiwawcze i weryfikacyjne w roku 1963, TO, 1963, 42; Antoniewicz W., Wartołowska W., Mapa grodzisk w Polsce, 1964, s. 46; Bagniewski Z., Sprawozdanie z badań weryfikacyjnych w powiecie namysłowskim [w:] Terenowe badania archeologiczne na Opolszczyźnie, 1967, s. 36; Borek H., Opolszczyzna w świetle nazw miejscowych, Opole 1972, s. 71; Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S., Studia i materiały do dziejów Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, Opole 1977, s. 221 – 224.

Archiwum: Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu, teczka A-141/68 i teczka o nr inw. 509; Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu; Muzeum Archeologiczne we Wrocławiu – mapa archiwalna nr 2832.

Kowalowice, pow. Namysłów, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Woskowice Małe, pow. Namysłów, 5,

Lokalizacja grodu: wschodnia część wsi, teren podmokły, w pobliżu rzeczki, ok. 250 m, na E od zabudowań, po E stronie drogi z Woskowic Górnych do Dworzyszcz; grodzisko (i zakres stanowiska) nieco inaczej lokalizują decyzja o wpisie do rejestru, KESA oraz mapy, w tym Messtichblatt z 1940 r.

Opis stanowiska: grodzisko stożkowate o kolistym kształcie, z lekkim spłaszczeniem na osi N-S. brak śladów fosy. Na N, w odległości 7 m biegnie ze E na W szeroki wał długości ok. 68 m. Wschodnia część wału na długości ok. 7 m jest zniszczona. Szerokość wału ok. 13 m, wysokość ok. 1,5 m. Wymiary stożka: N-S 33 m u podstawy, u góry 18 m, po linii wschód – zachód u podstawy 26 m, u góry około 12 m.. Wysokość dochodzi do 3,5 m. Śladów fosy brak. Miąższość warstwy kulturowej na stożku wynosi około 60 cm na terasie 35 cm, W skład ich wchodzi próchnica barwy szarej, przemieszana z grudkami spieczonej gliny, fragmentów polepy, węgielkami drzewnymi, ulem oraz fragmentami ceramiki i cegieł gotyckich.

Rodzaj i charakter badań: lata 30. XX w. – badania powierzchniowe – G. Seger; 1940 r. – grodzisko zaznaczone na mapie, napis Burgwall (wał zamkowy; Messtichblatt [4873] Reichthal, 1940); 1957 r. – badania powierzchniowe – J. Kaźmierczyk, Z. Trudzik; 1971 r. – badania sondażowe – Z. Bagniewski; 1997 r. – badania weryfikacyjne AZP – M. Bednarek.

Zabytki: fr. ceramiki, fr. kafli, żużli żelaznych, fr. cegieł, kości zwierzęce.

Źródła pisane: 1353 r.

Chronologia: XIV – XV w.

Zbiory: do 1945 roku – WAP we Wrocławiu, teka 738, s. 129, 140, 155-156, 187, 192; KA we Wrocławiu nr inw. 14:57A, MŚO w Opolu.

Literatura: Hellmich M., Schlesische Wehranlagen [w:] Altschlesien, 1930, t. 3, s. 40; Hellmich M., Die Wehranlagen und Turmhügel in den Kreisen Namslau und Gr. Wartenburg [w:] Altschlesische Blätter, 1935, z. 3, s. 72; Geschwendt F., Vorgeschichte und Frühgeschichte, “Die Bau – und Kunstdenkmäler des Kreises Namslau”, 1939, z. 5/6, s. 26; Kozłowska W., Wczesnośredniowieczne woj. opolskiego na tle warunków fizjograficzno-gospodarczych [w:] Kwartalnik Opolski, 1956, t. 1, poz. 4; Antoniewicz W., Wartołowska W., Mapa grodzisk w Polsce, 1964, s. 46; Borek H., Opolszczyzna w świetle nazw miejscowych, 1972, s. 81; Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S., Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, Opole 1977, s. 554-557.

Woskowice Małe, pow. Namysłów, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Miejsce, pow. namysłowski

Lokalizacja grodu: Na wschód od wsi (ok. 300 m); około 400 metrów na północny wschód od drogi Opole – Namysłów, przy polnej drodze, na podmokłym terenie.

Opis stanowiska: Grodzisko obronne, stożkowate założone na planie owalu. Otacza je fosa (od strony północnej częściowo zniszczona przez polną drogę). Widoczne ślady z częściowo zniszczonego wału. Na ścianie północno wschodniej najprawdopodobniej znajdowała się brama wjazdowa. Powierzchnia majdanu jest nierówna, od strony północnej i północno zachodniej poziom ziemi jest wyższy, niż na pozostałej powierzchni użytkowej grodziska. Wymiary majdanu to około 40×50 m, wysokość wynosi 2 m. Szerokość fosy to między 5-10 m, szerokość wału wynosi 10 m, a wysokość do 1,5 m; wymiary całego stanowiska wynoszą około 60×80 m, średnica sięga do około 80 m, a całkowita powierzchnia to ok. 4000 m². Miąższość warstwy kulturowej na majdanie, to około 30 cm. Na warstwę składała się próchnica barwy ciemnej, przemieszana z grudkami polepy.

Rodzaj i charakter badań: 1960 r. – badania powierzchniowe – J. Kaźmierczyk i K. Macewicz; 1965 r. – badania powierzchniowe – Z. Bagniewski; 1969 r. – badania sondażowe; 2002 r. – badania weryfikacyjne AZP – K. Macewicz.

Zabytki: fr. ceramiki, ramię wagi, bełt, kości zwierzęce, polepa, 4 gwoździe, sztabkę żelaza, ramię wagi.

Źródła pisane: 1666 r.

Chronologia- XII -XIII (XIII – XVI w. – wg. Kaźmierczyk, Wuszkan, Macewicz, 1977, 297).

Zbiory: do 1945 roku – KA we Wrocławiu, nr inw. 129:60, KZA w Opolu.

Literatura: Altschlesische Blätter,1928, s. 96; Hellmich M., Schlesische Wehranlagen [w:] Altschlesien, 1930, t. 3, s. 40; Hellmich M.,Die Wehranlagen und Turmhügel inden Kreisen Namslau und Gr. Warteuberg [w:] Altschlesische Blätter, 1935, z. 3-4, s. 72; Altschlesische Blätter, 1937, s. 137; Geschwendt F., Die Bischofskoppe bei Ziegenhals OS [w:] Altschlesische Blätter, 1939, z. 5/6, s. 25 i 27; Kozłowska K., Wczesnośednioweiczne grody woj. Opolskiego na tle warunków fizjograficzno-gospodarczych [w:] Kwartalnik Opolski, 1956 t. 1. poz. 8; Hołubowicz W., Opole w wiekach X-XII, 1956, s. 48; Kaźmierczyk J., Sprawozdanie z weryfikacji wczesnośredniowiecznych i średniowiecznych grodzisk na terenie woj. opolskiego w 1960 roku [w:] Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 1960, t. 3, s. 34; Antoniewicz W., Wartołowska W., Mapa grodzisk w Polsce, 1964, s. 37; Rogińska M., Sprawozdanie z inwentaryzacji grodzisk [w:] Terenowe badania archeologiczne na Opolszczyźnie, 1967, s. 45; Bagniewski Z., Sprawozdanie z badań sondażowych na grodziskach w Gryżowie, Miejscu, Grodźcu, Głębocku [w:] Terenowe badania archeologiczne na Opolszczyźnie, 1969, s. 40-41;Borek H., Opolszczyzna w świetle nazw miejscowych, 1972, s. 50; Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S., Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, 1977, s. 296-298.

Archiwum: Archiwum MŚO Opole, WUOZ w Opolu.

Miejsce, pow. Namysłów, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Krzywa Góra, pow. namysłowski, stan. 1

Lokalizacja grodu: Na północny zachód od wsi w paśmie pagórków pokrytych lasem.

Opis stanowiska: Grodzisko stożkowate na planie owalnym; otoczone fosą (zniszczoną przez prace ziemne i obsuwania się piasku ze zbocza) oraz wałem. Podstawa stożka ma kształt prostokąta o zaokrąglonych narożach, u szczytu w formie wydłużonego owalu. Jego powierzchnia jest bardzo nieregularna. Od strony zachodniej w wale znajduje się przerwa obramowana dwoma wałami – prawdopodobnie znajdowała się tu brama, pierwotny wjazd do grodziska (podwójny wał stanowił jej dodatkowe zabezpieczenie). Długość grodziska to około 100 m, a szerokość to ok. 87 m. Powierzchnia całego grodziska wynosi około 7000 m². Stożek ma wysokość ok. 2 m. Górna powierzchnia stożka to ok. 120 m². Długość stożka u podstawy wynosi ok. 52 m, na majdanie ok. 18 m. Wysokość stożka licząc od dna fosy – około 5m. Wał u podstawy ma około 20 m, u szczytu 1,5 m szerokości. Wysokość wału to ok. 2 m (3 m od strony fosy), szerokość wału u podstawy 19 m, u góry – około 1,5 m, wysokość wału od strony wewnętrznej i zewnętrznej – około 3m . Szerokość fosy wynosi około 4,5 m.

Rodzaj i charakter badań: 1912 r. – przypadkowe znaleziska; 1931 r. – badania powierzchniowe – F. Stumpe; 1958 r. – badania powierzchniowe – J. Kaźmierczyk i K. Macewicz; 1998 r. – badania weryfikacyjne – G. Molenda.

Zabytki: fr. ceramiki.

Źródła pisane:1845 r.

Chronologia: XIII – XV w.,

Zbiory: do 1945 roku – KA we Wrocławiu, nr inw. 52:38.

Literatura: Zimmermann J., Vorgeschichtliche Karte von Schlesien,1878, s. 80; Hellmich M., Die Besiedlung Schlesiens in vor- und frühgeschichtlicher Zeit, 1923, s. 23; Nass, Vom Blumenthaler Rundwall [w:] Aus Unserer Heimat, 1924, nr. 6, s. 23; Stumpe F., Vorgeschichtliche Funde aus dem Nord kreis Oppeln [w:] Aus Unserer Heimat, 1924, a. 10; Altschlesien, 1926, s. 46; Hellmich M., Schlesische Wehranlagen [w:] Altschlesien, 1930, t. 3, s. 47; Stumpe F., Der Grang der Besiedlung im Kreise Oppeln, 1932, s.85 i tabl. 2; Kozłowska W., Wczesnośredniowieczne grody woj. opolskiego na tle warunków fizjograficzno-gospodarczych [w:] Kwartalnik Opolski, 1956, t. 1, poz. 44; Hołubowicz W., Opole w wiekach X-XII, 1956, s. 48; Antoniewicz W., Wartołowska W., Mapa grodzisk w Polsce, 1964, s. 36; Borek H., Opolszczyzna w świetle nazw miejscowych, 1972, s. 27; Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S., Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, 1977, s. 246-248.

Krzywa Góra, pow. namysłowski, mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu

Krzywa Góra, pow. namysłowski (dawniej pow. Opole), mapa z karty AZP z Archiwum Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Opolu